De onderwaterwereld van een ander land ontdekken kan een ontzettend gave ervaring zijn. Echter is het wel belangrijk om dit veilig te doen. Om bij de mooiste duiklocaties te komen moeten we namelijk vaak wel met het vliegtuig op reis. Daarbij is het belangrijk dat er voldoende tijd zit tussen de duik en de vlucht.
Om decompressieziekte te voorkomen, is het belangrijk dat u niet binnen 12 uur na een enkele duik en niet binnen 18 uur bij meerdaagse- of meerdere duiken zonder decompressiestop gaat vliegen. Als u een duik met verplichte decompressiestop heeft gedaan mag u minimaal 24 uur niet vliegen.
Het is belangrijk dat als u gaat duiken en vliegen om de veiligheidsvoorschriften te volgen en u bewust te zijn van de gezondheidsrisico’s. Geen zorgen, wij leggen u alles uit in deze blog!
Wat zijn de gevaren bij duiken en vliegen?
Als u gaat duiken krijgt u lichaam te maken met drukverschillen. Voor iedere tien meter die u onder water daalt, oefent het water een druk uit op uw lichaam van ongeveer 100 kPa. Dit is ongeveer gelijk aan de normale luchtdruk boven water. Bij iedere tien meter die u verder afdaalt, komt er dus ook weer een druk van 100 kPa bij.
Bij duiken (en vliegen) is decompressieziekte een gevaar. Decompressieziekte wordt vaak afgekort als “DCS” en wordt ook wel “the bends” genoemd. Decompressieziekte vormt een risico voor duikers, piloten, astronauten en persluchtwerkers. Lucht die we inademen bestaat voor +- 79% uit stiktstof en voor 21% uit zuurstof. In onze longen vindt gasuitwisseling plaats via de longblaasjes tussen de ingeademde lucht en het bloed.
De hoeveelheid gas die in het bloed wordt opgelost is evenredig aan de omgevingsdruk van de ingeademde lucht. Als u gaat duiken is de omgevingsdruk hoger dan de druk aan de oppervlakte. Daarom zal er lucht, die u onder water via uw luchttank inademt, in een andere verhouding in het bloed oplossen totdat er een nieuw evenwicht ontstaat.
Zuurstof dat extra is opgenomen kan door het lichaam gebruikt worden. Dat geldt niet voor de extra stikstof. De stikstof stapelt zich namelijk op in het bloed en de weefsels. Zodra u weer teruggaat naar de oppervlakte neemt de omgevingsdruk af. Dan zal het evenwicht van het gas ofwel de ingeademde lucht zich weer herstellen, mits de stijging naar het oppervlakte geleidelijk genoeg gaat.
Al de opgehoopte stikstof moet weer uit de weefsels en het bloed naar de longen bewegen om zo weer aan de buitenlucht te worden afgegeven. Het is belangrijk dat deze drukafname langzaam gebeurt zodat de stikstof in oplossing in het bloed blijft tot het lichaam weer in balans is. Dit betekent dat u rustig uit het water moet komen.
Als de drukafname te snel gaat dan kan de stikstof niet opgelost blijven, omdat het niet in het bloed kan oplossen onder de huidige druk. Als dit het geval is zal de stikstof uit oplossing gaan. Als stikstof niet in oplossing aanwezig is in het bloed, zal de stikstof weer vrijkomen als gas en stikstofbelletjes gaan vormen.
Zolang deze stikstofbelletjes heel erg klein zijn, kan de normale uitstoting van de stikstof via de longen nog steeds plaatsvinden. Als de stikstofbelletjes te groot zijn door bijvoorbeeld een snellere stijging, kunnen de belletjes bij elkaar komen en samen grotere stikstofbellen vormen. Deze grote stikstofbellen kunnen voor (ernstige) problemen zorgen in het lichaam.
Waarom is (te snel) vliegen na het duiken gevaarlijk?
Wanneer u gaat vliegen ervaart uw lichaam een lagere luchtdruk omdat u op grote hoogte komt met het vliegtuig. In de cabine wordt er ongeveer een luchtdruk gelijkwaardig aan 2,4 kilometer hoogte in stand gehouden. Wat dit met de zuurstof in het vliegtuig doet en of u daardoor kunt flauwvallen in het vliegtuig leest u in ons blog; Klopt het dat mensen zomaar flauwvallen in het vliegtuig?
Als u gaat vliegen na een duik verhoogt het verder dalen van de luchtdruk de kans op decompressieziekte. Dit komt doordat er met vliegen een verdere drukafname ontstaat. Het lichaam reageert hier vervolgens weer op. De hoeveelheid gas dat in het bloed opgelost is moet namelijk weer gelijk gebracht worden aan de omgevingsdruk van de ingeademde lucht.
Als er door het duiken nog een hogere hoeveelheid stikstof in het bloed opgelost zit, heeft het lichaam tijd nodig om dit uit te stoten. Deze tijd is erg belangrijk voor het lichaam. Als de luchtdruk verder verlaagt in het vliegtuig vergroot de kans dat het extra overgebleven stikstof in het bloed uit oplossing gaat en vervolgens tot stikstofbelletjes vormen.
Hoelang moet ik wachten voordat ik ga vliegen als ik heb gedoken?
Het is belangrijk om uw lichaam een minimale rustperiode van 12 uur te geven na een enkele duik zonder een decompressie stop. Als u meerdere keren hebt gedoken zonder decompressie stop, is de aan te raden rustperiode 18 uur. Als u een duik met decompressie stop hebt gedaan dient u altijd minimaal 24 uur te wachten voordat u gaat vliegen.
U kunt altijd beter het zekere voor het onzekere nemen, laat altijd voldoende tijd tussen uw duik en vlucht. Bekijk hieronder de tijd die u moet wachten na uw duik(en).
(Bron: DAN.org)
Hoe herken ik decompressieziekte?
Het is belangrijk dat elke duiker de kenmerken en symptomen van decompressieziekte kent omdat er snel gehandeld moet worden als iemand de ziekte oploopt. Symptomen kunnen doorgaans binnen 15 minuten tot 12 uur en soms zelfs tot 36 uur na de duik optreden.
In sommige (ernstige) gevallen kunnen de symptomen optreden voor het bereiken van de oppervlakte of direct daarna. Factoren die een rol spelen bij de vatbaarheid van decompressieziekte zijn diepte van de duik, duiktijd, watertemperatuur, dehydratie en de fysieke toestand van de duiker.
De meest voorkomende symptomen van DCS zijn gewrichtspijn en een doof gevoel of tintelingen in het lichaam. Andere symptomen zijn spierzwakte en moeite om een volle blaas te legen. Zware DCS is vaak goed te herkennen omdat hierbij de symptomen duidelijk merkbaar zijn. Echter uit DCS zich vaker in milde symptomen waarbij bijvoorbeeld subtiele gewrichtspijn of tintelingen te voelen zijn.
Het zou kunnen dat sommige duikers moeite hebben om DCS te erkennen. Het is belangrijk om de situatie snel te accepteren en bij enig vermoeden van DCS direct medische hulp in te schakelen. Uitstel van de behandeling bij DCS kan leiden tot permanente verwondingen. Dit kunnen complicaties zijn zoals spierzwakte, infectie van de blaas, seksueel disfunctioneren of permanente beschadiging van het ruggenmerg.
Het kan in een zeldzaam geval voorvallen dat symptomen zich vertraagt voordoen, zeker als er op kort termijn een vliegreis volgt. In veel gevallen worden deze symptomen gekoppeld aan een andere oorzaak zoals overbelasting, zwaar tillen of een te strakke wetsuit. Soms blijven deze symptomen mild en verdwijnen ze vanzelf, maar ze kunnen ook in ernst toenemen. Schakel altijd bij enig vermoeden van DCS altijd medische hulp in.
De signalen en symptomen van DCS kunnen bestaan uit: ongebruikelijke vermoeidheid, jeuk aan de huid, pijn in gewrichten of spieren, duizeligheid, hoofdpijn, oorsuizen, gevoelloosheid, tintelingen of verlamming, kortademigheid, een vlekkerige uitslag, spierzwakte of verlamming, moeite met plassen, verwardheid, veranderingen in persoonlijkheid of vreemd gedrag, geheugenverlies, trillingen, wankelen, het ophoesten van bloederig of schuimend sputum (slijm), bewusteloosheid of instorten.
Kan ik met een jetlag duiken en hoe voorkom ik een jetlag?
Als u een jetlag wilt voorkomen is het belangrijk om uitgerust op reis te gaan. Het is verstandig om een dag voorafgaand aan de reis al vrij te nemen en genoeg tijd te plannen om rustig en zonder stress op de luchthaven te komen. Verder is het belangrijk om genoeg water te blijven drinken, zeker als u de dag na aankomst al zou willen gaan duiken. Uitdroging kan de kans op decompressieziekte namelijk vergroten.
Vermijd daarom ook het drinken van koffie en alcohol. Regelmatig wat blijven bewegen tijdens uw vlucht kan ook erg fijn zijn en helpen bij het voorkomen van een jetlag. Hoe u een lange vliegreis beter doorkomt en welke oefeningen u zou kunnen doen in het vliegtuig leest u in ons blog: wat is praktisch speelgoed voor in het vliegtuig?
Een goede tip om minder last te hebben van jetlag is om zo snel mogelijk mee te gaan in het dag en nacht ritme van uw bestemmingsland. Ook kunt u voor vertrek uw ritme al een beetje aanpassen door eerder of later te gaan slapen, afhankelijk van waar u naartoe gaat. Hiermee kunt u uw slaapritme al voor vertrek aanpassen en heeft u een kleinere kans op een jetlag.
Als u nog erg vermoeid bent na uw vlucht is het beter om eerst goed uit te rusten voordat u gaat duiken. Een vermoeide duiker loopt meer risico dan een uitgeruste duiker. Als u uitgerust bent kunt u na uw reis veilig de onderwaterwereld gaan ontdekken.
Last van vliegangst? - Angsthelden helpt!
Angsthelden geeft met vliegangst ervaringsdeskundigen verschillende vliegangst cursussen. We maken een compleet plan waarmee u gerust het vliegtuig in kunt stappen. Bent u benieuwd welke vliegangst cursus voor u geschikt is? Bekijk hieronder ons aanbod of neem contact op.
Veelgestelde vragen
Wat moet u weten als u gaat duiken en vliegen?
Om decompressieziekte te voorkomen, is het belangrijk dat u niet binnen 12 uur na een enkele duik en niet binnen 18 uur bij meerdaagse- of meerdere duiken zonder decompressiestop gaat vliegen. Als u een duik met verplichte decompressiestop hebt gedaan mag u minimaal 24 uur niet vliegen.
Wat zijn de gevaren bij duiken en vliegen?
Bij het duiken loopt u kans op decompressieziekte door de luchtdruk onderwater.
Waarom is (te snel) vliegen na het duiken gevaarlijk?
Te snel vliegen na een duik verhoogt de kans op decompressieziekte.
Hoelang moet ik wachten voordat ik ga vliegen als ik heb gedoken?
Als u een eenmalige duik hebt gemaakt moet u minimaal 12 uur wachten voordat u gaat vliegen. Heeft uw meerdere dagen gedoken? Dan wordt een rustperiode van 18 uur aangeraden.
Hoe herken ik decompressieziekte?
De meest voorkomende symptomen van DCS zijn gewrichtspijn en een doof gevoel of tintelingen in het lichaam. Andere symptomen zijn spierzwakte en moeite om een volle blaas te legen.
Kan ik met een jetlag duiken en hoe voorkom ik een jetlag?
U kunt beter eerst goed uitrusten voordat u gaat duiken. Een vermoeide duiker loopt meer risico dan een uitgeruste duiker. Een goede tip om minder last te hebben van jetlag is om zo snel mogelijk mee te gaan in het dag en nacht ritme van uw bestemmingsland.
Waarom is het zo belangrijk om altijd te blijven (uit)ademen tijdens het duiken?
Dit is belangrijk om longbarotrauma te voorkomen. Daarnaast kan er ook arteriële gasembolie (AGE) ontstaan.
Is een duikkeuring verplicht?
Een duikkeuring is niet altijd verplicht. Soms is dit wel verplicht als u aan een duikcursus gaat deelnemen. Vaak wordt u gevraagd zelf een medische verklaring in te vullen. Het is wel verstandig om een medische duikkeuring te laten uitvoeren. Bij sommige aandoeningen of bij medicijn gebruik is het verstandig om sowieso een duikarts te raadplegen.